Aanstaande vrijdag 14 juli verschijnt een nieuwe film op Netflix: To the Bone. In deze film staat een jong meisje, Ellen genaamd, centraal. Ze heeft anorexia en bewandelt in de film haar weg naar herstel. Nog voordat de film is gezien en alleen de trailer beschikbaar is merk ik dat de film direct zorgt voor felle discussies. Bijvoorbeeld dat het belachelijk zou zijn dat de actrice opnieuw zou moeten afvallen om weer te ervaren hoe dat is. Ach… ik vind dat het niet iets is om me over op te winden. Dat is haar keuze en in de filmwereld gebeuren wel meer extreme dingen om je in te leven in een rol.
Meer aandacht voor eetstoornissen Ik denk dat het enorm belangrijk is dat er meer bekend wordt over de ware aard van een eetstoornis. Een mooi voorbeeld is natuurlijk de recente documentaire ‘Emma wil leven’. Dit ontluisterende verhaal heeft de publieke opinie veranderd en laat de kijker zonder opsmuk inzien hoe ernstig, alles vernietigend en totaal overheersend een eetstoornis kan zijn. En hoe verschrikkelijk het is als iemand daaronder lijdt. En… niet alleen de patiënt zelf, maar ook de omgeving! Er is nog steeds teveel onbegrip in de wereld over eetstoornissen en het is noodzakelijk dat het tij hierin keert. Informeren en communiceren via de media is hierin een krachtig middel. Je bereikt een groot publiek.
Er is meer dan alleen anorexia Maar andersom werkt het natuurlijk ook. Als je de media gebruikt voor het neerzetten van een vals stereotype, creëer je beeldvorming die niet klopt. Creëer je verwachtingen die niet kloppen. Bijvoorbeeld het beeld wat onder andere door de media wordt neergezet en vastgehouden:
een eetstoornis gaat over eten, maar gaat vooral over ‘Niet eten’ en mager zijn. Dus gaat het over anorexia. Want hoe sensationeler het plaatje voor de kijker (wat zie je aan iemand met boulimia?), hoe hoger de kijkcijfers. Ik heb vaak genoeg met dit in het achterhoofd, wanneer wij een verzoek kregen om ergens aan mee te werken, bij een redactie gepleit om eens iemand met boulimia te filmen. Maar dit werd dan vriendelijk maar doch beslist aan de kant geschoven. Ik snap het vanuit die media wereld wel, maar vanuit de wereld van de zorg is het verdrietig en armoedig. Mensen die lijden aan boulimia krijgen op deze manier iedere keer een tik mee. Ze voelen zich niet gezien, ze schamen zich nog meer en vinden hun eetstoornis niet ernstig genoeg, ze zoeken daardoor geen hulp. Dat is niet terecht en juist schadelijk voor deze nog grotere groep. Ik wil graag een fabel uit de wereld helpen: boulimia is minstens net zo ernstig en net zo dodelijk als anorexia. Sterker nog het is een onzichtbare ziekte dus de kans dat het niet erkend wordt en de hulp te laat komt is veel groter. Vanuit dat oogpunt vind ik dus eigenlijk hoognodig dat er ook eens een film of serie gemaakt zou moeten worden over boulimia.
Triggerend
Altijd wordt weer de vraag gesteld, werkt het triggerend, eetstoornissen in de media, op social media. Mijn antwoord zou zijn “Ja en nee”. Voor sommige cliënten met een eetstoornis zet het aan tot het verergeren. Het overnemen van tips, het nog beter en erger willen zijn. Voor een ander deel schrikt het af. Daarin worden ogen geopend en kan iemand ineens kiezen voor herstel. Cijfers daarover zijn niet bekend dus kunnen we wat mij betreft geen simpele conclusies trekken.
Ik heb ook bedacht voordat ik Jessica Villerius benaderde voor de documentaire van Emma, zou dit aanzetten tot…
En nee, ik denk niet dat het aanzet tot. En ja, bij hooguit een klein deel wel. Maar deze mensen hebben al anorexia. Maar zet het eens af tegen het grote aantal mensen die door de film tot het besef is gekomen dat een eetstoornis echt ernstig is, dat het niet gaat over eten en dat ze nu ineens meer begrijpen wat hun vriendin, dochter, partner meemaakt. En dat er ook hoop is mits op de juiste manier behandeld en op tijd. Dat is wat mij betreft een hele grote, onbetaalbare winst. Het werkt zeer effectief wanneer de omgeving al beter begrijpt waar het over gaat. Dan heb je ineens heel veel begrip, verbinding en ‘hulpverleners’ gecreëerd. Ouders, partners, vrienden, docenten, doorverwijzers. Deze olievlek zet aan tot een andere mindset en een collectieve verandering in bejegening.
Wegspoelen van geld versus innovatie
En zelfs ook in het veld is er een beweging in gang gezet. Eetstoornis hulpverlenend Nederland kan ook best nog wat leren van goede informatie via de media. Er zijn na de documentaire van Emma vele hulpverleners geweest die hebben ‘bekend’ nu toch wel meer te begrijpen waar een eetstoornis over gaat en welke bejegening helpend is. Een mooie verdienste. En ook de betalers worden bereikt. Want moeten zij niet eens goed nadenken over waar het geld heen gaat, hoe en waaraan het wordt besteed? Wat zijn eigenlijk de resultaten die worden geboekt met symptoombehandeling. We creëren draaideur cliënten die na elke symptoombehandeling terugvallen, die weer de kliniek ingaan, en weer terugvallen, het ziekenhuis ingaan, of erger. Én die daardoor een steeds hardnekkigere eetstoornis ontwikkelen. Zeer kostbaar. Ook zij zullen bewuster moeten omgaan met verdeling van gelden. Wat is de juiste aanpak.
En dan komen we bij onderzoek uit. Want hoe vernieuwend zijn we eigenlijk met zijn allen op dit vlak. Ik denk niet erg. Het veld is grijs aan het worden. De zorgstandaard die de hulp moet gaan bepalen is zo oud als de weg naar Rome. Daarin staat nagenoeg niets nieuws. Geen nieuwe wegen naar Rome. Enkel oude wijn in nieuwe zakken. Dat vind ik bedroevend. Het goed inzetten van de media helpt daarbij ook. Alles op scherp.
Wat ik dus ook positief vind is dat er blijkbaar een onconventionele aanpak wordt gebruikt in de film. Dit lijkt mij een mooie en gedurfde boodschap. Die een goed tegengeluid geeft richting het maar blijven herhalen van wat niet afdoende werkt in de behandeling van eetstoornissen. Doe eens iets anders. Wie weet werkt het!
‘To the Bone’ biedt perspectief
Als we het over deze film hebben (waarvan ik alleen nog de trailer heb gezien) dan belooft het toch iets goeds, totdat het tegendeel is bewezen. Tenminste dat hoop ik. Ten eerste zet het de discussie in de media weer aan. En als het om de film zelf gaat, dan denk ik omdat de maker en de actrice allebei een eetstoornis hebben gehad en dus uit de eerste hand weten waar een eetstoornis echt over gaat, de film niet alleen zal gaan over eten en aankomen. Iets wat in 99% van alle eetstoornis documentaires wel gebeurd. Dat er überhaupt een film besteed wordt aan dit topic zegt mij dat het meer en meer serieus genomen wordt als een intrigerende en ernstige ziekte die ertoe doet. Een ziekte die ook iets zegt over de tijd waarin wij leven. Over verspilling en milieu, het maakbare uiterlijk, de druk op presteren, het steeds meer vereenzamen van samenlevingen, oorlogen. Ik zie mensen met een eetstoornis vaak als de vertalers van wereldse problemen.
Al kan ik me best voorstellen dat de film in een geromantiseerd jasje is gestoken – het is en blijft immers een film – hoop ik toch dat dat de film zal laten zien waar een eetstoornis echt over gaat, los van het sensationele en schrikwekkende uiterlijk. Bij een eetstoornis gaat het niet over gewicht, uiterlijk, of calorieën tellen. Wat ik al vaker heb geschreven, gaat er een diepgaand en complex probleem schuilt achter deze uiterst hardnekkige stoornis. Denk aan overgevoeligheid of trauma’s. Een eetstoornis is voor cliënten de houvast en biedt (schijn)veiligheid in een voor hen zo ingewikkelde wereld. Dat is wat mij betreft duidelijk zou mogen worden uit deze film en waarin het algemeen in de media een meer verantwoordelijke rol in zou moeten spelen.
Kortom, films als To the Bone kunnen in sommige gevallen triggerend werken, maar ook juist een sterk lerend en waarschuwend effect hebben. Ik ben daarom oprecht benieuwd naar de film zonder vooringenomen mening. Het zou mooi zijn als er ook vanuit Hollywood een objectieve visie komt op een eetstoornis. Hoe meer mensen de waarheid zien achter een eetstoornis, hoe beter we mensen met een eetstoornis kunnen helpen. En dat is waar we het uiteindelijk allemaal voor doen!
Lees ook de vervolg blog van Carmen Netten: To the bone nader bekeken
