‘Je bent niet je gedachten’, zei een wijs persoon eens tegen mij. Daar heb ik lang over na moeten denken maar uiteindelijk begon ik te begrijpen wat ze bedoelde. Gedachten zijn lastig. Ze zijn soms moeilijk te sturen, kunnen je uit je slaap houden en kunnen onwaarschijnlijk dreigende vormen aannemen. Maar misschien het ergste van alles: gedachten kunnen zich vermommen als gevoelens. En dat is pas echt lastig!
In de tijd dat ik worstelde met anorexia vond ik mezelf te dik. Erger nog, ik voelde me dik. En dat was een gevoel wat mij niet hielp. Want ik wilde van dat (nare) gevoel af, en wat staat er tegenover ‘dik voelen’? Precies, ‘dun zijn’. Dus ging ik door met vasten en sporten. Een vicieuze cirkel, want ik bleef me ‘dik voelen’. Pas na vele sessies therapie van diverse therapeuten viel bij mij het kwartje dat ik me niet dik voelde, maar dat ik angstig, verdrietig en boos was. Dik is geen gevoel, het is een gedachte (“ik ben dik”) die voortkomt uit onzekerheid, angst om te falen en angst om niet goed genoeg te zijn.
De meeste mensen met een eetstoornis zullen wel herkennen dat een situatie of een opmerking de trigger kan zijn voor dit ‘dikke gevoel’. Dat is logisch, want de eetstoornis is een afweermechanisme waarmee nare gevoelens geblokkeerd moeten worden. Maar ik durf te wedden dat jullie, net als ik destijds, je geen spat beter voelt met de gedachte dat je jezelf te dik vindt. Pas de actie die daarna komt; het compenseren, niet-eten, eetbuien, sporten, wat dan ook – die actie zorgt voor verlichting van het gevoel. Gevolgd door een schuldgevoel en waarschijnlijk nog meer verdriet.
Gedachten kun je sturen
Het duurde bij mij lang voordat ik deze cirkel zag en begreep en kon doorgronden hoe het voor mezelf zat. Daarna kostte het nog een hele tijd om mijn gedachten te herformuleren. Waar ik eerst alleen maar dacht: ‘Ik ben een sukkel’, leerde ik dat er een gevoel onder zat waardoor die gedachte gevoed werd. Ik was geen sukkel, ik was bang en verdrietig. En ik was ook niet dik, ik was bang dat mensen me zouden vergeten en dat ik alleen zou zijn. En pas daarna kon ik aardige dingen over mezelf gaan denken, net zolang tot ik er in ging geloven.
Je bent niet je gedachten. Je gevoelens zijn er, maar je gedachten kun je sturen. Het kost tijd en moeite, maar het is al die moeite waard!
