Toen mij gevraagd werd een stuk te schrijven waarin ik betrokkenen advies geef hoe om te kunnen gaan met de ‘innerlijke criticus’ van hun dierbare die een eetstoornis heeft, werd ik enthousiast en terughoudend tegelijkertijd. Deze tegenstrijdigheid kan dus blijkbaar… Ik werd enthousiast omdat ik wel enkele handvatten weet. Ik voelde terughoudendheid omdat ik ook weet hoe ongelooflijk moeilijk het is om deze in te zetten, en meer nog om dit vol te houden. Mijn advies kan dan simpel overkomen, zo in een artikel, terwijl de realiteit zo veel anders is.
Door: Corien Boers, Systeemtherapeut bij Human Concern
Het is voor betrokkenen ongekend zwaar om te zien dat hun eetgestoorde dierbare elke keer weer zichzelf vanuit een negatieve blik veroordeelt en daardoor vast blijft zitten in de eetstoornis. Vast blijft zitten in eetgestoorde gedragingen, verdriet, angst en eenzaamheid. Oké, elk mens heeft recht op zijn/haar portie ellende. Als we dat niet zouden hebben, zouden we minder mededogen naar elkaar hebben en wellicht zouden we nog meer vervallen in een individualistische samenleving. Maar hoeveel ellende kan je verdragen, hoeveel ellende en zelfdestructie kan je aanzien bij je geliefde dochter, vrouw, zus? Uiteindelijk moet de lijdensdruk bij haar dusdanig groot zijn, dat ze voelt, tot in het diepst van haar eigen zijn, dat dít niet is wat ze nog langer wil. En ze zich afvraagt: ‘Waar ben ik allemaal mee bezig?’ Daar waar jij deze lijdensdruk allang hebt gevoeld.
Liefdevolle verbinding
Als betrokkene heb je een hele belangrijke troef in handen. En deze is, dat jullie van elkaar houden en een fundamentele emotionele liefdevolle verbinding hebben. Deze verbinding hebben we allemaal nodig. Zonder dit staan we naakt in het leven, zijn we kwetsbaar, eenzaam en kunnen we niet overleven. Deze verbinding kan je inzetten door je geloof in de kwaliteiten van je dochter, vrouw, zus naar haar te blijven uitspreken. Wat vind jij zo mooi in haar? En waarin geloof je bij haar? Noem daar alsjeblieft ook voorbeelden bij, zodat zij weet dat jouw opmerkingen geen losse flodders zijn, maar gebaseerd op gedrag dat zij zelf heeft laten zien.
Wat je hiermee doet, is een weerwoord geven tegenover de mantra van de innerlijke criticus die eindeloos de negatieve oordelen opsomt. Vanwege deze vele herhalingen worden deze woorden de enige waarheid van de cliënt. Elke keer wordt deze overtuiging dieper in haar ziel gekerfd: ‘Je bent inderdaad stom, slecht, zwak, te veel, te fel, te weinig.. etc.’. Alles wordt gekleurd door deze overtuiging en alles wat maar een beetje de zweem heeft van afwijzing, is weer een extra bevestiging. Selffulfilling prophecy. Wees hierin als betrokkene flink eigenwijs! Je dochter, vrouw, zus kan jouw woorden met gemak ombuigen door er tóch weer een negatief oordeel in te horen. Sta niet toe dat jouw goedbedoelde opmerkingen door haar onderuit worden geschoffeld. Benoem dat dit niet eerlijk is, dat het voor jou niet zo bedoeld is.
Ik kan me heel goed voorstellen dat je uit angst voor het bevestigen van haar negatieve zelfbeeld en ter voorkoming van een discussie, er voor kiest zo min mogelijk tegen haar te zeggen. Maar wat er dan gebeurt, is dat je op eieren gaat lopen. Je relatie wordt onecht. Echter, je bent niet verantwoordelijk voor de reactie van je dochter, vrouw of zus. Als jouw intentie goed is, dan is het aan haar om hierop te reageren. Blijf bij jouw weten van hoe een normale relatie eruit zou moeten zien en dat complimenten geven aan elkaar juist fijn en prettig is.
Genieten
Een ander handvat is, dat je haar laat zien waarvan jij kan genieten in het leven. Waar gaat jouw energie van stromen, je hart sneller van slaan of waarbij voel jij je gewoon prettig? Dit kunnen de kleinste normale dagelijkse dingen zijn. Hiervoor hoef je niet groots te denken of te doen. Kleine dingen geven ook mooie energie. En deze positieve energie kan je dochter, vrouw, zus goed gebruiken. Ook als ze aangeeft dat ze niet mee wil, of het niets vindt, blijf haar uitnodigen hierin met je mee te gaan.
En als laatste handvat: Ga je niet beter, sterker, meer ongenaakbaar voordoen dan je je echt voelt. Je dochter, vrouw, zus voelt toch wel aan als je dit onderdrukt. Als jij je anders voordoet, raakt ze in verwarring; haar gevoel zegt haar het één, maar ze hoort van jou het andere. Het zorgt ervoor dat ze minder gaat vertrouwen in haar eigen beleving. Ze wil weten, maar meer nog voelen waar jij staat en wat er in je omgaat. Ze heeft deze duidelijkheid echt nodig. Als ze dit niet krijgt, kan ze zich terugtrekken omdat ‘dat’ van jou vanwege de onduidelijkheid niet te verdragen is. Of ze gaat je uitdagen, schreeuwen, als poging duidelijkheid van je te krijgen: Waar sta jij nu? Toegegeven; het valt niet mee om precies op het juiste moment op de juiste manier aan te geven hoe je je voelt. Er zijn heel weinig mensen die dat soms wel kunnen. En als je bang bent het verkeerde te zeggen; zeg dát dan. Want dat ben jij op dit moment en dat is goed. Mocht je even uit de situatie willen/moeten stappen; ook goed. Het klinkt paradoxaal; Laat je kwetsbaarheid zien, terwijl je dochter, vrouw, zus al zo kwetsbaar is. Jezelf te laten zien, is echter heel iets anders dan jouw beleving op haar bord te gooien. Je mag best bang, verdrietig en ook boos worden. Dat is van jou en hou het van jou.
Zo kan zij gaan inzien, dat zij niet de enige is die worstelt met lastige gevoelens. En dat ze niet de enige is die het soms even niet meer weet. Dat maakt haar twijfel meer normaal i.p.v. iets absurds, extreem zwak of wat de innerlijke criticus er ook maar van maakt.
Als je boos, bang of verdrietig bent geworden, mag je best even de tijd nemen om af te koelen. Maar leg daarna altijd de verbinding met je dochter, zus, partner door te benoemen wat je mist. Wat je in háár mist, wat je in jouw samen met haar, jullie relatie mist. Je boosheid, frustratie, angst en verdriet komen namelijk allemaal op dit gemis neer. Zo leg je duidelijk neer welke keuze zij heeft; de keuze voor de eetstoornis en luisteren naar de innerlijke criticus, of de keuze voor jullie/jou.
Zoals ik al aangaf in het begin, is het ongelooflijk moeilijk om dit vol te houden. Ik wens je toe dat je mensen om je heen hebt die jou hierin kunnen steunen, bij wie je stoom af kan blazen en weer even kan opladen om daarna weer je geliefde dochter, vrouw of zus op te roepen de verbinding met jou te houden.
Ik wens je geloof in jezelf toe, geloof in jullie in veel liefde voor elkaar.
Corien Boers
Lees meer tips voor betrokkenen.
Lees meer over Systeemtherapie bij Human Concern.
