Ik weet nu wat vrijheid betekent

Jody (40 jaar) is opgegroeid in Alkmaar en na een aantal keer verhuisd te zijn woont ze nu in Amsterdam samen met haar zoontje. Ze ziet eruit als een sterk persoon die weet wat ze wil. Inmiddels is dat ook zo, maar dat is in de afgelopen dertig jaar heel anders geweest.

Haar grootste passie was dansen. En dat niet alleen, want ze had er ook talent voor. Toen ze twaalf was, ging ze dan ook naar het Koninklijk Conservatorium in Den Haag om daar aan de balletacademie te studeren. “Ik was al een aantal keer afgewezen, dus ik was heel blij dat ik er nu wel heen mocht.” Als klein meisje in zo’n strenge wereld leven, is niet altijd makkelijk. Het is een harde wereld waar veel op je lichaam wordt gelet. “Ik weet nog goed dat ik bij de orthopeed was, hij mijn vel vastpakte en mij vertelde dat dit vet was en daar niet hoorde. Dat is mij, hoe jong ik toen ook was, altijd blijven achtervolgen.”

Ondanks dat ze veel op de academie was, had ook haar thuissituatie veel invloed op Jody. “Mijn vader was alcoholist en er slecht aan toe. Hij was geen gezelligheidsdrinker die soms uit de bocht vloog, maar echt een destructieve drinker. Op een dag konden er zomaar een paar flessen wodka naar binnen gaan. Soms gooide ik zijn flessen leeg en stopte ik er een briefje bij waarop ik schreef ‘ik wil niet dat je doodgaat’. Ik snapte niet dat je alsnog door kon gaan met drinken, als je wist dat je hieraan kon doodgaan.”

Een jaar later is haar vader overleden. Voor haar moeder een grote opluchting, die vooral uit medelijden bij hem is gebleven. Voor Jody een nachtmerrie. “Er was eigenlijk niemand die hem miste, behalve ik. Ik had niet de ruimte om emoties te hebben over het overlijden van mijn vader. Dat is wel het zaadje geweest dat ik mijzelf niet genoeg waard vond. Als je niet meer weet wat je met al je emoties moet doen, stop je ze weg. Niet eten werd mijn coping mechanisme, en dat werkte heel goed voor mij.”

Ontstaan eetstoornis

Jody was zestien toen ze besloot minder te gaan eten, in de hoop dat mensen dan zouden zien dat het niet goed met haar ging. “Ik at heel weinig. Eerst sloeg ik maaltijden over en was ik obsessief bezig met mijn lichaam. Uiteindelijk nam ik alleen nog maar één warme chocomel, aangemaakt met water, en negen cashewnoten. Na drie weken heb ik bij mijn moeder aangegeven dat ik bang was dat het niet de goede kant op zou gaan. Ook dit was een schreeuw om aandacht. Ik wilde eigenlijk niet geholpen worden of beter worden, want dan was ik onbewust bang dat ik dan de aandacht weer kwijt zou raken.”

Uiteindelijk had Jody zoveel ondergewicht, dat ze wel geholpen moest worden, waarna ze werd opgenomen in het ziekenhuis. Dit was een nare ervaring voor haar. Ze werkten hier met een straf- en beloningssysteem, iets wat totaal niet werkte. “Ik moest eerst aankomen in gewicht, anders mocht ik geen televisiekijken of bezoek ontvangen. Het leek soms een gevangenis.” Uiteindelijk heeft ze daar een maand gezeten. “Op oudejaarsdag heb ik mijn moeder gebeld, gezegd dat ik het niet meer trok en gevraagd of ze mij nú kon komen halen.” Deze nare ervaring was voor haar tijdelijk een motivatie om te stoppen met obsessief bezig zijn met haar lichaam. Maar de wens om steeds dunner te zijn won. “Ik vond mijzelf heel mooi als ik dun was. Ik was ook trots op mijzelf dat ik dit kon en voelde mij op een bepaalde manier verheven boven anderen die niet zo dun konden zijn als ik. Mijn moeder noemde mij ook wel eens een atypische anorexiapatiënt.”

Naast dat Jody toentertijd kampte met anorexia, kreeg ze van haar huisarts op haar zestiende te horen dat ze ook een angststoornis had. In werkelijkheid ontwikkelde ze deze pas tien jaar later. Daarnaast kreeg ze ook te horen dat ze narcistische trekken had en een persoonlijkheidsstoornis met borderline. Informatie die ze aannam als de waarheid, want achteraf bleek dit niet het geval te zijn. “Als je van een arts hoort dat je dit hebt, ga je het zelf geloven en ga je jezelf spiegelen naar wat tegen je gezegd wordt. Al deze labeltjes vormde ik om tot een soort masker. Ik kon heel goed via mij al mijn labeltjes die ik had mijn verhaal vertellen, zonder mij kwetsbaar op te moeten stellen.” Ergens vond ze het dus ook fijn dat ze deze labels had, niet alleen om te gebruiken als masker, ook omdat ze nu wist wat ze er mee kon doen. “Als je een label krijgt, kan je lezen wat je eraan kunt doen. Die drive had ik wel heel erg. Ik wist dat ik ervan af wilde, want het voelde niet fijn.”

Vanaf haar vijftiende is ze van behandeling naar behandeling gegaan. Het was een soort vicieuze cirkel waar ze in zat, waarbij het afvallen en braken zich afwisselden met hulp zoeken. “Ik kon alles heel erg tot het spits drijven, tot ik dacht: ik wil weer leven! Op zo een moment ging ik hulp zoeken en ging het weer iets beter. Tot mijn oude angsten weer om de hoek kwamen kijken en ik op zoek ging naar iets waardoor ik weer kon afvallen. Ik leefde altijd met de struggle niet te dun en niet te dik te zijn om wel nog gewoon te kunnen leven.”

Boulimia en anorexia

Op haar zeventiende sloop ook boulimia het leven van Jody binnen. “Destijds zat ik bij een balletgezelschap in Zwitserland, waar ik tien uur per dag danste. Op wat ik toen at, hield ik al het trainen niet vol. Ik kreeg last van eetbuien omdat ik zoveel honger had, waarna ik het weer uitspuugde.” Ze besloot te stoppen met haar balletcarrière en kwam weer terug naar Nederland. “Ik kon die wereld echt niet meer aan. Ik voelde mij toen heel eenzaam, waardoor de boulimia heel erg werd. Ik heb mijn hele leven gedanst en als dat ineens wegvalt is dat heel erg wennen.” Waar ze haar moeder wel altijd betrok bij haar anorexia, was dit bij boulimia niet het geval. “Ik schaamde mij meer voor mijn boulimia dan voor mijn anorexia tegenover mijn moeder. Tegenover iedereen eigenlijk. Tijdens boulimia had ik geen controle over mijn eten en spuugde ik eten uit waar mijn moeder hard voor gewerkt had. Ik vond dat heel erg. Bij anorexia had ik alle touwtjes in handen en de complete controle. Dat voelde toch anders.”

In deze periode wisselde anorexia en boulimia zich vaak af. “Als ik voor mijn gevoel te veel aankwam door de boulimia, nam de anorexia weer de overhand en daalde ik weer in gewicht. Op deze manier zat ik ook weer snel tegen ondergewicht aan.” Toen ze op dit punt was kreeg Jody een paniekstoornis, wat voor haar een eye opener was. “Ik dacht dat ik die paniekaanvallen kreeg omdat mijn lichaam het niet meer aankon. De paniek was zó heftig, dat ik op dat moment alles beter vond dan mijn paniekstoornis. Een eetstoornis verdoofd, dat gebruik je om minder gevoel te hebben. Een paniekstoornis daarentegen zet juist alle zenuwen aan. Ik vond de paniekstoornis zo erg, dat ik een knop in mijn hoofd heb omgezet en normaal ben gaan eten om niet weer op dit punt te komen.” Hierdoor is Jody’s eetstoornis meer gereguleerd. “Ik was alsnog veel aan het sporten en bezig met niet te dik worden, maar toch had ik minder restricties.”

Leren leven met een eetstoornis

Jody leerde met haar eetstoornis leven en dacht lange tijd ook dat dit haar lot was. “Ik heb altijd begrepen dat je niet kan genezen van een eetstoornis, maar dat je als je geluk hebt een leefbare vorm ervan krijgt. Voor mijn gevoel had ik die toen bereikt. Tot ik een oude vriendin sprak die ook voor haar eetstoornis in behandeling was bij Human Concern. Zij vertelde mij over de filosofie van de organisatie en dat je weldegelijk kunt herstellen van een eetstoornis.”

Eigenlijk had Jody zich al neergelegd bij het feit dat ze met haar eetstoornis moest leven, maar het verantwoordelijkheidsgevoel voor haar zoontje en de hoop dat ze ooit wél zonder eetstoornis door het leven zou kunnen gaan waren sterker. “Voordat ik bij Human Concern kwam, had ik een prima leven. Ik zag de behandeling bij Human Concern niet als laatste kans, maar wel als een kans om weer te gaan genieten van het leven. Ik heb veel bereikt in mijn leven, maar dat was vooral altijd op het vlak van goede banen en een goed salaris. Deze dingen gaven mij niet het gevoel dat ik een goed mens ben geweest. Als je wat ouder wordt, ga je meer nadenken over wat je nog wilt bereiken, zodat ik later trots kan zijn op mijzelf. Als ik nu eindelijk wel die vrijheid zou voelen, is dat pas echt een mooi bereikt doel. Ook voelde ik de verantwoordelijkheid mijn eigen shit op te ruimen, anders geef ik het door aan mijn kind. Ik heb ook dingen van mijn ouders overgenomen, en zij weer van hun ouders. Ergens moet die cyclus stoppen.”

In behandeling bij Human Concern

Zogezegd, zo gedaan. En dus begon Jody op haar 38^e met een behandeling bij Human Concern. Al verliep het in het begin nog niet heel voorspoedig. “Ik had al heel lang een eetstoornis en daarbij allemaal andere diagnoses. Dat was wel even een lastig pakket om te behandelen, dus dat vond ik wel spannend. In de eerste maanden had ik heel erg het gevoel dat ik moest bewijzen dat ik écht hulp nodig had.

Gelukkig had Jody al snel een hele goede band met haar Therapeut. “Ik vond het lastig dat ze bij andere instanties vanuit een boekje werkten, maar een eetstoornis is zo anders in het echte leven. Een Ervaringsprofessional® herkent je eetgedrag, je maniertjes. Daarnaast vond ik het heel interessant en mooi om te zien hoe haar eigen ervaring in combinatie met de wetenschappelijke onderbouwing vanuit de Psychiater samenkwam in de behandeling.” Tijdens haar Klinische opname Be-LeeF in Portugal kreeg ze naast hulp van haar eigen Therapeut ook hulp van andere Ervaringsprofessionals. “Ik kwam hier in aanraking met andere Therapeuten die jonger dan ik waren. Ik moest daar heel erg aan wennen. Uiteindelijk heb ik van iedereen die daar werkte wat geleerd, dus het was voor mij ook goed om hierin een stap terug te zetten en ook hun hulp te accepteren.”

Het was tijdens systeemtherapie dat Jody echt de inzichten kreeg van haar eetstoornis. “Mijn Systeemtherapeut was echt tenenkrommend goed in het naar boven halen waar het zeer zat. Hierdoor kreeg ik snel door wat de onderliggende factoren waren. Ik was ervan overtuigd dat mijn eetstoornis onder andere veroorzaakt werd doordat mijn moeder zo snel doorging na het overlijden van mijn vader. Maar dat bleek niet zo rechtlijnig te zijn. Ik kwam erachter dat ik mijn vader eigenlijk helemaal niet kende, alleen op de manier als alcoholist, en hem heel erg miste. Ik las laatst een mooie uitspraak: ‘It is not about what happened. It is about what did not happen’. En dat is waar de pijn zit, dat ik nooit echt een vader heb gehad. Die leegte is onverdraaglijk en die wilde ik vullen.”

De normale wereld in

Na twee jaar zat haar behandeling voor haar eetstoornis erop en was het aan Jody om het laatste stuk van het herstelproces zelf af te ronden, zonder de hulp van Human Concern. Die realisatie kwam later pas, toen ze merkte dat de buitenwereld harder aankwam dan gedacht. “Ik dacht dat ik de hele wereld aan kon, nu ik geen eetstoornis meer had. Toen ben ik wel even hard op mijn snufferd gegaan. De normale wereld komt keihard binnen als je geen masker meer op hebt, dat was wel even lastig.”

Nog steeds komt Jody soms voor uitdagingen te staan, alleen weet ze nu dat ze haar eetstoornis hierbij niet meer nodig heeft. “Als ik vroeger niet in een broek paste, was mijn hele week verpest. Nu vind ik het natuurlijk ook nog steeds niet echt leuk, en gooi ik de broek misschien ook nog wel gefrustreerd in de hoek van de kamer. Maar het zorgt er niet voor dat ik nu stop met eten. Ik weet dat ik dat leven niet meer wil. Als je eenmaal weer de vrijheid voelt, is dat het dubbel en dwars waard.”

En die vrijheid kon ze al vrij snel na haar behandeling omarmen tijdens een vakantie met haar vriend in Italië. Waar ze voorheen vakanties heel eng vond, door de angst om aan te komen, heeft ze nu voor het eerst genoten. “Deze vakantie was gewoon twee weken lang genieten. Genieten van wijn drinken, pasta eten, met de auto door Toscane rijden. Het gevoel dat je niet hoeft na te denken over dingen, maar gewoon leeft en geniet kende ik hiervoor eigenlijk niet. Nu ik dit heb gevoeld, weet ik dat dit vrijheid betekent.”

De wereld een beetje beter maken

Met haar eigen ervaring hoopt ze anderen met een eetstoornis te inspireren voor herstel te kiezen. “Je moet je niet schamen dat je een eetstoornis hebt, dat is ook de reden waarom ik er heel open over ben. Er is niets mis met je en je hebt het niet omdat er iets raars aan je is. Je hebt het omdat je bepaalde liefde niet kunt krijgen of aan jezelf kunt geven. Die leegte moet je zien op te vullen. Ik zou zeggen: schreeuw het van de daken als je een eetstoornis hebt. Het is nu eenmaal iets wat je bij je draagt, maar waar je óók wat aan kunt doen.” Dit is ook de boodschap die ze overbrengt via haar sociale mediakanalen en door middel van interviews met landelijke bladen. Het stoort haar dat er veel aandacht is voor burn-outs en depressies, zeker nu tijdens corona, maar weinig over een eetstoornis. Terwijl deze ook een onzichtbare vijand is waarover het taboe doorbroken moet worden. “Educatie geven over hoe je een eetstoornis kunt herkennen, of aan de naasten uitleggen hoe je een persoon met een eetstoornis kunt helpen, is heel belangrijk.”

Jody is trots dat ze door de periode met haar eetstoornis heen is gekomen en daar nu open over is. “Ik krijg vaak berichtjes van anderen dat ze veel uit mijn posts halen en dat ze volhouden omdat ze zien dat ik na zoveel jaar alsnog hersteld ben. Dat laat zien dat het effect heeft. Je bereikt er wat mee om je eigen verhaal te delen.”