Het verschil tussen een therapeut en een Ervaringsprofessional®?
Dat is het verschil tussen vakmanschap en meesterschap vindt Human Concern. De therapeut is kundig op haar vakgebied; de Ervaringsprofessional® verstaat niet alleen haar vak, maar voegt iets extra’s toe aan de behandeling: door haar eigen ervaring met het herstel van een eetstoornis of vergelijkbare moeilijke andere levenservaringen in te zetten.
Maar hoe zorg je er als organisatie voor dat dit op een juiste manier gebeurt? Carolien den Brok, Human-Concern-Werkbegeleider en Inhoudelijk Coördinator van het Inwerktraject, licht deze wereldwijd unieke manier van behandelen toe.
De Kracht van de Ervaringsprofessional®
Carolien: “Al tijdens de kennismaking met de cliënt vertelt de Ervaringsprofessional® haar eigen levensverhaal. Dat is uniek binnen de GGZ. Hierdoor ontstaat er binnen zeer korte tijd openheid en een vertrouwensband tussen beiden, wat een essentieel bestanddeel is voor herstel. Dit laten niet alleen internationale onderzoeken zien, maar geven ook onze eigen cliënten aan. Een ander veel genoemd voordeel is het ‘begrip’ dat de Ervaringsprofessional® voor de cliënt heeft. Zij weet immers als geen ander wat de cliënt doormaakt. Deze eigen ervaring stelt de therapeut ook in staat de cliënt eerder te doorzien en de vinger op de zere plek te leggen. Maar boven alles geeft de Ervaringsprofessional® de cliënt moed en hoop. Zij laat zien dat duurzame genezing mogelijk is.”
Wat vertel je wel en niet?
“Dit hangt volledig af van de vragen en behoeften van de cliënt maar bovenal van de doelmatigheid van de antwoorden. We vertellen niets zomaar en wegen zorgvuldig af wat we wel en niet zeggen. In het najaar krijg je als therapeut bijvoorbeeld vaak vragen over de feestdagen. Want hoe deed ik dat vroeger? Dan vertel ik over mijn eigen worsteling met deze periode. Maar de nadruk leg ik op het heden.”
“En natuurlijk hoe ik zover gekomen ben. Wat en wie heeft mij geholpen. Zorgvuldig uitgekozen onderdelen van ons eigen verhaal worden nauwkeurig getimed ingezet als therapeutische interventie die passend is bij het proces van de cliënt en dienen een duidelijk doel. Bijvoorbeeld het wegnemen van schaamte, het versterken van de vertrouwensrelatie, het vergroten van openheid en eerlijkheid en het geven van hoop, inzicht of handvatten.”
De valkuilen van de Ervaringsprofessional®
Het actief gebruiken van eigen ervaringen draagt ook enkele risico’s met zich mee. “(h)Erkenning“ draagt het gevaar met zich mee dat de therapeut bepaald gedrag of bepaalde emoties kan gaan invullen voor de cliënt. En ook andersom: de cliënt die denkt hetzelfde te moeten voelen of doen als de therapeut heeft gedaan. Dit is natuurlijk niet de bedoeling. Juist het ontdekken en lopen van de eigen weg tot herstel is helend voor cliënten. Voor zowel de therapeut als de cliënt moet helder blijven dat ieder een unieke ervaring heeft. Beide ervaringen mogen nooit vervloeien. Hiervoor is de therapeut verantwoordelijk. Daarom worden alle Human Concern-therapeuten intensief getraind om hierop alert te zijn. Steeds weer wordt benadrukt dat het verhaal van de therapeut en haar ervaringen en oplossingen enkel die van haar zijn en niet die van de cliënt. De cliënt heeft recht op haar eigen verhaal en haar eigen proces.
Een andere valkuil is dat de cliënt de therapeut op een voetstuk plaatst: zij is er immers al in geslaagd om te herstellen. Ook dit is niet wenselijk. Een genezen therapeut kan hoop geven, maar soms ook onzeker maken of het gevoel geven dat een cliënt faalt als deze een terugval heeft gehad bijvoorbeeld. Bovendien is de manier waarop de therapeut tot herstel is gekomen niet perse de manier van de cliënt. Iedereen is uniek en de therapeut zet haar eigen professionaliteit in om deze uniciteit in de cliënt naar boven te halen.” Daarbij is het ook belangrijk dat een therapeut laat zien dat herstellen van een eetstoornis niet betekent dat je dan perfect (gelukkig) bent en alles op een rijtje hebt. Ook daarin zijn therapeuten het levende rolmodel. Je kunt dan wel van je eetstoornis af komen maar met je onderliggende karakter eigenschappen, je angsten en onzekerheden daar moet je het mee doen. Dat geeft vaak opluchting. Je mag blijven zoals je bent, maar dan zonder je eetstoornis nodig te hebben.
“Een andere valkuil die introspectie behoeft bij de therapeut, is dat cliënten soms stukjes onverwerkt verleden bij een therapeut kunnen aanraken. Dan zit er maar een ding op: ermee aan de slag. De selectie van therapeuten is streng en de eisen hoog. Zo dienen zij minimaal vijf jaar te zijn genezen van de eetstoornis. Het is immers van groot belang dat de Ervaringsprofessional® de eigen eetstoornis heeft verwerkt, de functies ervan heeft geanalyseerd en zichzelf achter deze mechanismen goed kent. Pas dan kunnen zij het niveau van meesterschap in hun werk als Ervaringsprofessional bereiken.”
Borgen kwaliteit Ervaringsprofessional®
“Wie uiteindelijk de selectie doorkomt en bij Human Concern aan de slag gaat, volgt een interne opleiding van een half jaar. Hierin staat het hoe, wat, waarom en wanneer inbrengen van de eigen ervaring centraal. Eenmaal aan het werk vindt er structureel intervisie, supervisie, bijscholing en werkbegeleiding plaats. De hele cultuur bij Human Concern ademt openheid en zelfreflectie uit. De Ervaringsprofessional® is tenslotte haar eigen instrument en dient volledig in haar kracht te staan. We hebben werkelijk oor en oog voor elkaar. Een vraag als ‘Hoe gaat het met je?’ is bij ons geen synoniem voor ‘hallo’. We staan allemaal in dienst van de therapeutische relatie en daarmee de cliënt en haar of zijn herstel.”
