Met de film Nervosa wil ik het onzichtbare van de eetstoornis visueel maken

Samen met producent en goede vriendin Julia Rombout komt Thessa naar onze locatie in Amsterdam om over hun film Nervosa te praten. Gek om hier weer te zijn vindt ze het niet. “Ik vind het wel leuk! Het is vooral goed om hier nu met een andere reden te zitten”. En een andere reden is het zeker. Nu is ze hier vooral om over haar passie te praten, namelijk films maken, en haar film Nervosa. Voorheen kwam ze hier voor haar eigen behandeling voor een eetstoornis. “Op de middelbare school kampte ik met anorexia. Ik ben daar toentertijd bij een andere instelling voor in behandeling geweest, wat een tijdje goed ging. Helaas kwam het weer terug in de vorm van NAO en ben ik uiteindelijk bij Human Concern uitgekomen”.

Het ontstaan van de film Nervosa

Inmiddels is Thessa hersteld van haar eetstoornis en wil ze graag aandacht vragen voor deze vaak onzichtbare ziekte. Als filmmaker zijnde kan dit voor haar op geen betere manier dan er een film over te maken en hiermee een gevoel over te brengen. “Toen mijn eetstoornis niet meer zichtbaar was, vond ik dat best moeilijk. Mensen zijn vooral gefocust op het fysieke, terwijl dat niet de kern van het probleem is.  Er wordt al snel gedacht dat het (weer) goed met iemand gaat als diegene een gezond gewicht heeft. Maar dat is lang niet altijd het geval. Dit was voor mij de aanleiding om iets met deze ervaring te doen. Ik wilde het onzichtbare van de eetstoornis visueel maken.”

Uit dit idee is de film Nervosa voortgekomen die het verhaal vertelt van Jade, gespeeld door Nora El Koussour. Samen met haar twee vriendinnen Rex (Merel Pauw) en Bo (Sarah Janneh) woont ze in een afgelegen stacaravan, afgezonderd van de buitenwereld door een enorme heg. Op het eerste oog lijkt er niet veel aan de hand, toch klopt de verhouding tussen de drie vriendinnen niet. Rex legt Jade strakke regels op. Bo daarentegen lijkt in eerste instantie een liefdevolle en zorgzame vriendin die Jade juist los laat gaan.

Kijkers waarvoor een eetstoornis een ver-van-het-bed-show is, hebben wellicht niet snel door waar de personages Rex en Bo voor staan. Dat is misschien ook wel de kracht en het mysterieuze van de film. “De reden dat we voor deze twee karakters hebben gekozen is omdat kenmerken van eetstoornissen als anorexia en boulimia naast elkaar kunnen bestaan. Dit geeft een soort push en pull effect. Rex en Bo wisselen elkaar af in de machtsverhoudingen, maar houden elkaar ook in stand. Een eetstoornis kan verschillende dingen bieden aan iemand, daarom konden Rex en Bo niet maar één persoon zijn met één bepaald beeld. Wij proberen beide kanten in de film menselijk te maken”.

Tijdens de dertien-minuten durende film wordt er ingezoomd op het gevecht dat Jade met zichzelf en haar vriendinnen voert waarin de buitenwereld onbereikbaar lijkt, ondanks een poort in de heg en het feit dat Jade’s moeder steeds contact zoekt. Ook dit is iets wat herkenning geeft bij mensen met een eetstoornis en hun naasten. Het laat zien dat het onmogelijk lijkt voor diegene met een eetstoornis te ontsnappen aan de ziekte, en voor de buitenwereld om erbij te komen. Julia: “het moment dat de moeder van Jade dichtbij de situatie komt, is het moment dat Jade op haar kwetsbaarst is. Ze stoot haar moeder daarom extra af, ook op aanraden van Rex, ondanks dat ze er eigenlijk wel veel behoefte aan heeft.” Thessa vult aan: “Rex en Bo zijn ook bang, aangezien de relatie tussen Jade en haar moeder de bubbel van hun vriendschap kan verbreken”.

Waar de functie van de naasten wel in beeld is gebracht, is het herstelproces bewust achterwege gelaten in de film. “Mede door de korte duur van de film, maar óók omdat het ongeloofwaardig voelde dit er nog tussen te ‘proppen’. Het maakt het probleem te simpel. Je kan helaas ook in het echte leven niet binnen een kwartier herstellen van je eetstoornis.”

Een emotionele uitdaging

Voor Thessa was het emotioneel gezien een uitdaging deze film te maken, maar heeft ze haar eigen ervaring voornamelijk in haar voordeel weten te gebruiken. “Het is zeker niet autobiografisch, maar ik heb wel ook stukjes van de worsteling en strijd in Jade’s hoofd uit mijn eigen ervaring kunnen halen. Als je als maker zelf ervaring hebt met iets, kan je dat perspectief heel goed in je verhaal verwerken. Dan weet je écht goed waar je het over hebt. Dat is met veel thema’s denk ik zo, en daarom vind ik het ook belangrijk dat de filmindustrie bestaat uit een diverse groep mensen.”

Toch was het voor Thessa een grote stap een film te maken waarbij ze zelf zo’n persoonlijke band met het thema heeft. “Ik vind het juist heel erg leuk iets nieuws te ontdekken, een nieuwe wereld te creëren. Mijn films waren vóór Nervosa met name magisch-realistisch, meer vanuit de artistieke drive gemaakt. Nervosa was in die zin minder creatief en meer activistisch. Dat maakte het voor mij ook wel een uitdaging. Ik vind het vaak moeilijker een goed verhaal te vertellen als je heel duidelijk een statement hebt. Dan moet je extra opletten dat het blijft raken. Bij ons was dat statement dat we het onzichtbare gevecht van de eetstoornis wilden laten zien. Dat is een duidelijke missie.  Julia: “Daarnaast maakten we het voor twee groepen mensen: mensen die zelf een eetstoornis hebben (gehad) en mensen die dat niet hebben, maar juist meer inzicht zouden willen. Dus de directe omgeving zoals vrienden en familie.”

Thessa hoopt dat de film een middel kan zijn om een gesprek te openen over eetstoornissen. Dat iemand met een eetstoornis de film aan een naaste kan laten zien en kan vertellen dat dit een beetje is wat diegene voelt. “In de tijd van mijn eetstoornis had ik daar zelf ook behoefte aan, alleen was er toen maar één documentaire die ik kon laten zien”. Het hielp haar heel erg om alles omtrent haar eetstoornis niet zelf te moeten uitspreken, maar dit aan de hand van voorbeelden uit documentaires en films te kunnen doen. Julia kan dit vanuit de positie van een naaste beamen. “Tijdens mijn middelbare school had ik een goed vriendinnetje met een eetstoornis. Ik had het toentertijd ook wel fijn gevonden als ik iets kon zien als Nervosa, om iets beter een beeld te krijgen wat zij doormaakte en wat ik voor haar kon betekenen.”

“Een eetstoornis kan iemand al zo eenzaam maken, waardoor de ziekte alleen maar meer ruimte krijgt. Als Nervosa het bespreekbaar kan maken, of in ieder geval een stap in de juiste richting kan zetten, is dat heel mooi”.

Wil je Nervosa graag bekijken? Dit kan via NPO Start. Let op! Kies er alleen voor om de film te kijken als je je daar goed bij voelt. Omdat de film als heftig kan worden ervaren, raden wij je aan om deze samen met iemand te bekijken en na te praten over de film als je hier behoefte aan hebt.